Tą grupę zaburzeń cechuje trwały wzorzec buntowniczych i agresywnych lub aspołecznych zachowań. Możemy spotkać je w rodzinie, grupie rówieśniczej lub szkole, czyli tam gdzie funkcjonuje nastolatek.

Czynnikiem, który można uznać w tym problemie za kluczowy i wywołujący, jest emocjonalna i społeczna dysfunkcja rodziny. Często rodziny takiej młodzieży cechują się niskim statusem społecznym, należą do rodzin rozbitych i zdezorganizowanych.

Na jakiej podstawie można stwierdzić zaburzenia zachowania?

Jeśli  zaobserwujemy poniżej wymienione zachowania, utrzymujące się u dziecka co najmniej 6 miesięcy lub dłużej,  możemy podejrzewać zaburzenia zachowania:
-nawracające lub trwałe wzorce zachowań agresywnych lub buntowniczych,
-zachowanie przekraczające oczekiwania i normy dla danego wieku (nasilona dziecięca złośliwość, młodzieżowy bunt). 

Zaburzenie może przejawiać się także: agresją (zwłaszcza fizyczną), inicjowaniem bójek, okrucieństwem wobec młodszych, słabszych lub zwierząt, destrukcją własnej i cudzej własności, kradzieżami, kłamstwami, podpaleniami i innymi przestępstwami. Pojawić się również mogą przedwczesne i przygodne kontakty seksualne, bez wyraźniejszych związków emocjonalnych. Mogą występować także zachowania autodestrukcyjne w postaci prób samobójczych i samouszkodzeń, a także nadużywanie leków i alkoholu. Z drugiej jednak strony może im towarzyszyć obniżony nastrój i samoocena oraz lęk.

Rodzice i opiekunowie powinni wiedzieć, że takie zachowanie jest niekiedy wołaniem o większą i bardziej wnikliwą kontrolę lub choćby zainteresowanie ze strony najbliższych. Czasem osobami inicjującymi pomoc są przedstawiciele prawa, ponieważ najczęściej w sytuacjach kryzysowych, takich jak konflikty z rodziną lub nauczycielami, osoba z zaburzeniami, dopuszcza się przestępstw, a głównie dlatego, że najbliższe otoczenie nie postrzega jej jako potrzebującej pomocy.

Jak leczyć?

Ważny jest tu aspekt nasilenia objawów owego zespołu, a także trudności jakie z niego wynikają w funkcjonowaniu w domu, szkole, a także w jakim stopniu postąpiła (jeśli występuje) dysfunkcja systemu rodzinnego. Podstawą leczenia jest socjo- i psychoterapia, założenie konsekwentnego systemu wymagań w ramach społeczności, psychoterapia grupowa, praca z rodziną. Przy mniejszym stopniu dysfunkcji rodziny ? poradnictwo rodzinne, przy większym - terapia rodziny. Bardzo ważny jest też kontakt ze społecznością szkolną.

Elżbieta Wiechowska

Piśmiennictwo:

Bilikiewicz Adam, (2007)" Psychiatria", Wydanie III zmienione i uzupełnione, Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Sęk Helena, (2007) " Psychologia kliniczna" T.1, Warszawa, wyd. PWN

Żebrowska Maria, (1973) "Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży" , Warszawa, wyd. PWN