Problem dotyka co pięćdziesiątą dorosłą osobę. Kiedy zacząć się niepokoić? Kto to jest hazardzista? Czy można wyleczyć się z hazardu?

Autor: Jacek Sędkiewicz,

Psycholog, specjalista terapii uzależnień

Formy hazardu

Słowo ?hazard" w potocznym języku oznacza gry, w których o wygranej decyduje przypadek. Słowo to pochodzi z języka arabskiego: ?az-zahr" czyli ?kostka", ?gra w kości". W języku angielskim dosłowne znaczenie to ?ryzyko", ?niebezpieczeństwo".

Słowniki określają hazard jako: "przedsięwzięcie ryzykowne, narażanie się na niebezpieczeństwo, gra o pieniądze lub inne dobra, w której znaczną lub decydującą rolę odgrywa przypadek".

Gry hazardowe znane są od ponad 4 tysięcy lat, kiedy to w Azji wymyślono grę w kości. Dość szybko przewędrowała ona do Europy - do Grecji zyskując tam dużą popularność.

Sam hazard jako branża rozwija się od ponad 70 lat zwłaszcza w krajach zachodnich (USA - Las Vegas czy w Monako - Monte Carlo).

Współcześnie najczęściej spotykanym sposobem uprawiania hazardu są automaty do gry (tzw. jednoręki bandyta) oraz: ruletka, bingo, gry w karty (poker, oczko, Black Jack), wyścigi konne, wyścigi psów, nielegalne walki zwierząt oraz Internet, za pomocą którego można grać w wiele rodzajów gier bez wychodzenia z domu korzystając z karty kredytowej. Za ?przedpokój" hazardu niektórzy terapeuci uznają: totolotka, konkursy audiotele, loterie, konkursy sms-owe.

U niektórych osób początkowa zabawa staje się z czasem potrzebą, potem obsesją, koniecznością, a w końcu jedynym sensem życia. Czas rozwoju uzależnienia jest różny, od kilku miesięcy do kilku-kilkunastu lat.

Fazy uzależnienia

Podczas gier hazardowych gracz przeżywa silne emocje. Możliwe są dwa rozstrzygnięcia: wygrana - to nadzieja, euforia; przegrana - strata, złość i wyrzuty sumienia. Wygrana zwiększa poczucie mocy i skuteczności (udało mi się, jestem dobry!). Stanowi zachętę do kolejnej gry. Przegrana - powoduje spadek szacunku do siebie, ale i chęć odzyskania straty, co w konsekwencji powoduje żądzę odegrania się w kolejnych grach. Tak zamyka się koło hazardu.

Na podstawie obserwacji osób uzależnionych od hazardu terapeuci opisali fazy tego rodzaju uzależnienia. Są to:

Większość osób uzależnionych przechodzi przez wszystkie fazy.

Kiedy zacząć się niepokoić?

Sygnałami ostrzegawczym, że rozwija się uzależnienie mogą być:

Dlatego jeśli dostrzegamy u kogoś (lub u siebie) powyższe symptomy powinniśmy zacząć szukać pomocy.

Hazard jest chorobą

Patologiczny hazard - hazard przymusowy znalazł się w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10); można go określić jako powtarzające się działania bez jasnej, racjonalnej motywacji, które nie mogą być kontrolowane i zazwyczaj szkodzą zarówno interesom pacjenta jak i innych ludzi. Pacjent opisuje je jako zachowania związane z przymusem do działania.

Problem dotyczy wg różnych badań około 1-2 proc. dorosłej populacji. Uzależniają się coraz młodsze osoby - problem zaczyna dotykać nawet młodzieży.

Charakterystyczne jest, że konsekwencje patologicznego hazardu dotykają poza samym hazardzistą także jego rodzinę, znajomych i bliskich.

Hazard a stan zdrowia

Hazard nie jest obojętny dla fizycznego stanu organizmu. Wyniki badań pokazują, że u wielu osób hazard łączy się z podwyższonym używaniem tytoniu czy nadużywaniem alkoholu bądź narkotyków. Dominuje u tych osób chroniczny stres, siedzący tryb życia, a także nasila się bierne palenie (poprzez częste przebywanie w lokalach). U nałogowych hazardzistów istnieje większe ryzyko chorób fizycznych m.in.: częściej występują schorzenia wątroby (np. marskość), podwyższone ciśnienie tętnicze krwi oraz tętna, a także bóle w klatce piersiowej spowodowane czopowaniem naczyń serca (angina pectoris), wrzody żołądka czy dolegliwości ze strony układu kostnego (bóle kręgosłupa) oraz tachykardia.

Można się wyleczyć

Istnieją następujące sposoby leczenia z uzależniania od hazardu:

W leczeniu chodzi przede wszystkim o uświadomienie osobie uzależnionej negatywnego wpływu nałogu na jej życie oraz nauczenie jej nowych, konstruktywnych wzorców postępowania. Długofalowym celem terapii powinno być całkowite zarzucenie przez chorego zachowań hazardowych i zmiana wzorców zachowań.

Gdzie szukać pomocy

Informacje o ośrodkach i gabinetach pomagającym uzależnionym od hazardu można znaleźć w Internecie. Tam też znajduje się wiele witryn zajmujących się problemem hazardu i jego terapią. Warto korzystać z pomocy psychologów i wykwalifikowanych specjalistów terapii uzależnień. Niektóre ośrodki świadczą usługi w ramach NFZ. Wsparcie można też uzyskać w grupach samopomocowych Anonimowych Hazardzistów.

Jacek Sędkiewicz

Psycholog, specjalista terapii uzależnień