Wiadomości ogólne

Porzeczka czarna występuje w całej Europie. W Polsce występuje w stanie naturalnym w całym kraju, ponadto jest popularnym krzewem hodowanym w ogrodach. Można ją spotkać w wilgotnych lasach liściastych i nad brzegami rzek. Należy jednak pamiętać, że roślina ta jest pod ochroną, a więc zbiór surowca z krzewów dziko rosnących jest zabroniony. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Występuje także pod nazwami: smrodzina, smrodzinki, smrodyńki, smrodynia.

Działanie lecznicze

SUROWCE LECZNICZE: liście i owoce.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE: moczopędne, przeciwzapalne.

Czarna porzeczka dzięki związkom czynnym zawartym w liściach, działa moczopędnie zwiększając w ten sposób wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii (przede wszystkim kwasu moczowego). Liście  czarnej porzeczki mogą być stosowane w lecze­niu obrzęków pochodzenia sercowego i nerkowego. Dzięki zawartości garbników są one stosowane jako lek przeciwzapalny, przeciwbiegunkowy i ściągający. Garbniki te mają własności hamowania rozwoju bakterii w przewodzie pokarmowym.

Liście można też używać do płukania i przemywania skóry i błon śluzowych w przypadku zakażeń jamy ustnej i gardła, angin, a także oparzeń, wysypek, uszkodzeń naskórka.

Nie wszystkim wiadomo, że owoce czarnej porzeczki należą do najbogatszych pod względem zawartości witaminy C roślin. Dlatego są one dobrym i tanim źródłem aktywnej biologicznie witaminy C. Działają one również przeciwbiegunko­wo, moczopędnie oraz napotnie. Warto o nich pamiętać przy przeziębie­niach, w przypadkach krwawień z przewodu pokarmo­wego i dziąseł.

Przepisy stosowania

ODWAR Z LIŚCI. Przygotowujemy go w następujący sposób: 1 łyżkę suszonych liści zalewamy 1 szklanką wody i gotujemy przez 3-5 minut. Następnie odstawiamy całość na ok. 10-15 minut. Po przecedzeniu pijemy w 2-3 porcjach w ciągu dnia w zakażeniach pęcherza moczowego, nieżytach żołądka i jelit. Odwar można również używać do płukania gardła (np. przy przeziębieniach). Odwar ten może być używany do kąpieli kosmetycz­nych i leczniczych w przypadkach wysypek skórnych.

ODWAR Z LIŚCI i KORY WIERZBY. Odwar ten jest doskonały przy przeziębieniach. Jego przygotowanie rozpoczynamy od zmieszania liści porzeczki z korą wierzby (każdego składnika bierzemy po 1 łyżce). Zalewamy całość szklanką wody i następnie gotujemy przez ok. 10 minut. Po przecedzeniu pijemy 2-3 razy dziennie.

HERBATA ZIOŁOWA. Sporządzenie witaminowej herbatę ziołowej polega na zmieszaniu ze sobą w równych ilościach liści porzeczki, liści borówki brusznicy oraz owoce dzikiej róży. Parzymy 1-2 łyżki tej mieszanki na szklankę wrzątku.

NAPÓJ WITAMINOWY. Napój witaminowy z owoców uzyskujemy poprzez zalanie 1-2 łyżki suszonych owoców szklanką wrzątku. Taki napój pijemy 2-3 razy dziennie.

INNE. Owoce czarnej porzeczki są surowcem na konfitury, soki i dżemy bogate w witaminy.

Zbiór i konserwacja

Liście czarnej porzeczki powinno się zbierać w okresie kwitnienia. Zrywać należy nie więcej niż 1/3 liści krzewu. Suszenie powinno być prowadzone w miejscach ocienionych i przewiewnych. Przygotowane do suszenia liście powinny być rozłożone cienką warstwą. Suszone liście przechowujemy w szczelnie zamkniętych pudełkach. Z kolei owoce należy zbierać dojrzałe i suszyć w suszarniach w podwyższonej temperaturze.

Substancje lecznicze

Liście czarnej porzeczki zawierają garbniki, flawonoidy, olejek eteryczny oraz sole mineralne (m.in. związki boru i magnezu).

Owoce są bogate w cukry, kwasy organiczne, witaminy C, P, A, pektyny, antocyjany, a ponadto zawierają sole potasu i żelaza.