Prawidłowo przebiegająca ciąża jest jednym z najistotniejszych warunków decydujących o zdrowiu dziecka. Z tego też powodu matka , powinna przed poczęciem przygotować swój organizm, do nowych wyzwań związanych z ciążą. Jak przygotować do zmian związanych z rozwojem dziecka?
W okresie planowania potomstwa powinno położyć się szczególny nacisk na ograniczenie czynników ryzyka powstania wad i powikłań ciąży. W tym celu propaguje się zdrowe żywienie, suplementację witaminowo-mineralną oraz systematyczna opiekę medyczną. Osiągnięcie powyższych celów jest możliwe jedynie przy współpracy przyszłej matki i lekarza oraz dietetyka.
Jak powinna wyglądać opieka medyczna w okresie planowania ciąży?
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego każda ciąża powinna być planowana, gdyż niezbędne jest przygotowanie organizmu matki do potrzeb związanych z rozwijającym się płodem, a także do intensywnych zmian zachodzących w ustroju.
Przygotowania do zostania matką należy rozpocząć od wizyty u ginekologa. W czasie porady lekarz powinien zebrać dokładny wywiad odnośnie przebytych lub istniejących chorób, występowania określonych schorzeń w rodzinie, m.in. cukrzycy, nadciśnienia, chorób układu sercowo-naczyniowego i innych. Istotne są także informacje z zakresu ginekologii: stosowanie antykoncepcji, choroby ginekologiczne, wady rozwojowe występujące w rodzinie.
Podczas konsultacji lekarz powinien wykonać badanie cytologiczne (jeśli nie było wykonywane w okresie ostatnich 6 miesięcy) oraz podjąć odpowiednie leczenie w przypadku stanów zapalnych lub zmian na szyjce macicy.
W czasie pierwszej wizyty zaleca się:
-suplementację kwasem foliowym w ilości 0,4 mg/ dobę, przynajmniej na 2 miesiące przed planowanym poczęciem
-wykonanie podstawowych badań, m.in. morfologii oraz badanie ogólne moczu
-zastosowanie ewentualnych szczepień ochronnych na różyczkę i WZW (jeśli wcześniej pacjentka nie miała ich wykonanych wcześniej)
-zmianę nieprawidłowych nawyków żywieniowych oraz unikanie używek, m.in. papierosów, alkoholu i narkotyków.
Jak powinna wyglądać dieta kobiety planującej potomstwo?
Dieta w tym okresie powinna być odpowiednio zbilansowana pod względem zawartości składników odżywczych i mineralnych, by organizm mógł zostać wysycony odpowiednia ilością tych składników niezbędnych w rozwoju płodu. Szczególnie istotne są w rozwoju płodu w początkowym okresie żelazo, jod, cynk oraz kwas foliowy. Zatem uzupełnianie niedoborów w zakresie
żywienia powinno się znaleźć w programach opieki perinatalnej.
W tym celu zaleca się:
-regularne spożywanie posiłków, tzn. 4-5 posiłków dziennie. Powinny być one spożywane nie rzadziej niż co 3-4 godziny. Istotne jest by największymi posiłkami w ciągu dnia było śniadanie, obiad i kolacja, nieco mniejszymi II śniadanie oraz podwieczorek.
-zachowanie umiarkowania w jedzenie tzn. porcje nie powinny być zbyt duże objętościowo. Wskazane jest jadanie częściej, ale w mniejszych ilościach.
-dietę obfitującą w warzywa i owoce, które są głównym źródłem witamin i składników mineralnych dla naszego organizmu. Dobrym źródłem kwasu foliowego, szczególnie istotnego dla płodu w pierwszym trymestrze życia, są zielone warzywa liściaste (sałata, brokuły, brukselka, kapusta, natka pietruszki), rośliny strączkowe oraz pomarańcze, kiwi i awokado.
-spożywanie produktów, które są źródłem węglowodanów złożonych (kasze, pieczywo
razowe, makarony, ryż),
-odpowiednią podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Źródłem kwasów omega 3 są olej lniany, rzepakowy i sojowy, w tym kwasy DHA/EPA występują tylko w rybach morskich (makrela, łosoś, tuńczyk) oraz w śledziu i pstrągu. W tym celu zaleca się spożywanie 2-3 razy w tygodniu ryb.
-spożywanie odpowiedniej ilości białka. Źródłem tego skąłdnika w diecie powinno być mięso, mleko i jego przetwory, ryby, jaja oraz rośliny strączkowe. Wybierając mięsa należy kierować się zawartością tłuszczu w nich. Z tego względu zaleca się chude gatunki mięs jak drób, indyk, wołowina. A także zastępowanie mięsa potrawami z roślin strączkowych, min, soją, soczewicą czy cieciorką.
-konsumpcję mleka i produktów mlecznych w ilości 3-4 porcje dziennie. Produkty te są niezmiernie ważne ze względu na dużą zawartość wapnia, który jest niezbędny w budowie układu szkieletowego rozwijającego się płodu.
-spożywanie w umiarkowanej ilości słodyczy. Eliminację żywności typu fast-food, kolorowych napojów gazowanych oraz alkoholu.
-przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, tj. 1,5-2 litrów dziennie
Sposób żywienia kobiety w okresie planowania ciąży powinien spełniać zasady zdrowej diety. Nie należy również zapominać o codziennej aktywności fizycznej. Dla osób, które nie podejmuj codziennych dodatkowych czynności wysiłkowych zaleca się przynajmniej spacery 30-40 minut dziennie.
Diana Wolańska, dietetyk medyczny.