Badania przeprowadzane zarówno przed zajściem w ciąże jak i w trakcie jej trwania mają na celu ocenę możliwości przeprowadzenia porodu, stanu płodu oraz stanu fizycznego matki.

W momencie rozpoczęcia prowadzenia ciąży przez lekarza jest on zobowiązany do:

Nawet, jeśli ciężarna zna swoją grupę krwi jest kierowana na badania. Dzieje się tak, ponieważ w szpitalu konieczne jest laboratoryjne potwierdzenie grupy krwi. Wynik należy koniecznie zabrać do szpitala, w innym wypadku szpital sam przeprowadzi ponowne badania na serologię grupy krwi. Poza ustaleniem grupy krwi wykonane zostaną badania w kierunku obecności przeciwciał różyczki, kiły. Lekarz może także zaproponować badanie na obecność wirusa HIV i w kierunku wykrycia wirusów zapalenia wątroby.

Obowiązkowo przy każdej wizycie należy przeprowadzić kontrolę ciśnienia krwi i masy ciała. Badania te służą wczesnemu wykryciu nadciśnienia wywoływanego ciążą.

Badanie moczu jest wykonywane w kierunku obecności białka i cukru w moczu. Kontrola tych parametrów jest obowiązkowa. Służy to wykryciu cukrzycy indukowanej ciążą lub większej przepuszczalności naczyń włosowatych i nadciśnienia indukowanego ciążą. Często u ciężarnych występuje białkomocz fizjologiczny, czyli występowanie białka w moczu w ostatnich miesiącach ciąży.

Kontrola przyrostu masy ciała jest konieczna do wczesnego rozpoznania zagrożenia wynikającego ze zbyt dużego zmniejszania się masy, do którego dochodzi w wyniku dolegliwości towarzyszących ciąży (zaburzenia łaknienia, wymioty i nudności). W drugiej połowie ciąży największą uwagę zwraca się z kolei na przyrost masy ciała, który może być związany z zagrożeniem wystąpienia nadciśnienia indukowanego ciążą.

Przyjęte zostały normy przyrostu masy ciała i tak:

• Do 20 tygodnia ciąży przyrost masy ciała wynosi 5 kg
• W ostatnich tygodniach ciąży przyrost masy ciała to 400g/tydzień
• Całkowity przyrost masy ciała w ciąży wynosi 11-12kg
• Uwzględniony przyrost rozdziela się na:

- 3300g przypada na dziecko

- 650g na łożysko

- 800g na płyn owodniowy

- 900g przypada na macicę

- 400g na powiększenia piersi

- 1250g na zwiększenia objętości krwi

- 2000g na zwiększenia uwodnienia tkanek

- 1700g na przyrost tkanki tłuszczowej

Masa ciała jak i ciśnienie są parametrami osobniczo zmiennymi i lekarz prowadzący ciążę powinien na bieżąco informować pacjentkę o jej stanie i zagrożeniach.

Przedstawione powyżej badania są wystarczające dla pacjentek z ciążą fizjologiczną, niepowikłaną. W przypadku ciężarnych z obciążonym wywiadem wykonywane są dodatkowe badania.

Ciążę dużego ryzyka, wymagającą dodatkowych badań, warunkuje występowanie jednego lub wielu czynników spośród podanych poniżej:

• Nadciśnienie indukowane ciążą.
• Ciąża przenoszona (czyli ciąża która nie zakończyła się w planowanym terminie porodu, wynikającym z badań i trwa nadal).
• Choroba hemolityczna płodu.
• Cukrzyca.
• Poród przedwczesny, zagrażający.
• Przebyte poronienia, porody przedwczesne, porody płodów martwych, przebyte cięcia cesarskie, operacje położnicze.
• Wiek ciężarnej.
• Choroby narządowe.
• Niedokrwistość ciężarnych.
• Nieprawidłowe położenie płodu
• Choroby zakaźne.
• Zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrostu płodu.
• Krwawienia.

U kobiet w ciąży dużego ryzyka zalecane są diagnostyczne oceny parametrów czynności oddechowej i odżywczej łożyska, ocena dojrzałości płuc płodu, prenatalna diagnostyka wad genetycznych. Dlatego też masowe badania prenatalne są bezpodstawne, ponieważ jeśli nie ma uwarunkowań do wystąpienia anomalii genetycznych nie należy stosować tak inwazyjnych metod badania.

Badania, które wykonywane są na sali porodowej wszystkim ciężarnym to głównie kontrola stopnia rozwarcia szyjki i oszacowanie czasu do porodu oraz sprawdzenia, czy poród może odbyć się siłami natury. Dodatkowo często wykonywany jest pomiar miednicy kostnej za pomocą miednicomierza. Wymiary te pozwalają oszacować, czy możliwe jest odbycia porodu siłami natury i jakie jest ryzyko porodowe. Nieprawidłowe wymiary nie wyrokują niemożności przeprowadzenia porodu drogami natury natomiast powodują większą obserwację postępu porodu.

Wszystkie zabiegi wykonywane przy rodzącej i ciężarnej muszą być jej wytłumaczone a każdy wynik przedstawiony i objaśniony. Każde badanie musi mieć swoją celowość a wykonywanie badań niezleconych lub niekoniecznych ograniczona do minimum. Pacjentka, która chciałaby wykonać dodatkowe badania powinna skonsultować ten fakt z lekarzem i nie wykonywać niczego na własną rękę, w tym zwłaszcza badań inwazyjnych. Wszelkie niepokoje związane z przebiegiem ciąży a także każda nieprawidłowość powinna być od razu zgłoszona lekarzowi prowadzącemu, a jeśli ten nie chce udzielić pomocy pacjentka ma prawo zmienić lekarza. Zmieniając specjalistę musimy pamiętać, że każdy ginekolog musi odnowa zapoznawać się z historią ciąży a wielu zdarzeń, które były wcześniej po prostu nie zna. Dlatego decyzję o zmianie powinniśmy podjąć w uzasadnionych przypadkach.

Ciężarna powinna wykonać wszystkie zlecone badania i wybrać lekarza, do którego ma zaufanie. Diagnostyka służy przede wszystkim zdrowemu rozwojowi płodu i zapobieganiu zagrożeń u matki.

Joanna Skłodowska