Zespół maniakalny (mania) jest w dużej mierze odwrotnością depresji. Często jest jej drugim biegunem - po epizodzie depresji, może wystąpić epizod manii - wówczas mówimy o chorobie afektywnej dwubiegunowej.

Jakie są objawy manii?

Aby zdiagnozować zespół maniakalny muszą wystąpić następujące objawy:

  - zaburzenie nastroju (tzw. nastrój maniakalny)
  - zaburzenie napędu psychoruchowego (tzw. podniecenie maniakalne)
  - zaburzenie wielu procesów fizjologicznych i metabolicznych oraz rytmów biologicznych
  - zaburzenie emocji, czyli dysforia.

Procesy poznawcze w manii

Zespół maniakalny charakteryzuje wyraźnie przyśpieszone myślenie. To dlatego w opisie objawów używa się określenia ?gonitwa myśli? ? wszelkie procesy kojarzeniowe biegną u chorego bardzo szybko. Jakość i precyzja myślenia jest najczęściej jednak bardzo obniżona. Przyśpieszonemu myśleniu towarzyszy zazwyczaj słowotok i duża odwracalność uwagi.

Konsekwencją zaburzenia procesów myślenia jest spadek sprawności pamięci. Po epizodzie manii chory bardzo często nie jest w stanie przypomnieć sobie wielu wydarzeń, które miały wówczas miejsce. W łagodnych stanach maniakalnych pamięć może ulec polepszeniu.

Osoba w manii przejawia podwyższoną aktywność ruchową, której towarzyszy uczucie nie spożytkowanej energii i pobudzenie psychoruchowe. Dodatkowo obserwuje się zmniejszoną potrzebę snu.

Jakie myśli i zachowania towarzyszą człowiekowi w manii?

Nastrój maniakalny powoduje wzmożone samopoczucie. Osoba w manii przejawia nienaturalnie podwyższony nastrój, dzięki któremu posiada nad wyraz pozytywne ustosunkowanie do siebie, świata i swojej przyszłości. Często też charakteryzuje ją poczucie beztroski oraz nieadekwatne reakcje emocjonalne (np. śmiech po usłyszeniu smutnej wiadomości). W ostrych stanach maniakalnych dobre samopoczucie może przekształcić się w nastrój gniewliwy (tzw. dysforia).

Osoba w manii doznaje wielu wrażeń, myśli, które są nieadekwatne do rzeczywistości. Dzięki temu samoocena chorego nienaturalnie zawyża się, a własne możliwości oceniane są bezkrytycznie. Bardzo często jednostce towarzyszą urojenia wielkościowe - są to przekonania o sprawowaniu niezwykle ważnej roli, czy posiadaniu wybitnych zdolności (chory np. uważa, że jest prezydentem lub światowej sławy naukowcem). Najczęściej urojenia te nie są tak trwałe, jak w schizofrenii ? stanowią raczej niespójne i chwilowe myśli.

Wygórowana samoocena sprzyja nawiązywaniu przelotnych znajomości. Wpływa na to również podwyższony popęd płciowy, charakterystyczny dla tego zaburzenia. W stanie maniakalnym często dochodzi do jednorazowych i przypadkowych kontaktów seksualnych.

Istotą manii jest także brak umiejętności realnej oceny sytuacji - osoba nie dostrzega przeszkód w realizacji zadania. Często związane jest to ze sferą finansową. Pod wpływem chwili człowiek w manii potrafi wydać wszystkie swoje pieniądze, ponieważ nie dostrzega faktu, że za chwilę nie pozostaną mu żadne środki do życia. Decyzje podejmowane przez osobę w manii często są pochopne i nieprzemyślane ? niekiedy dotyczą ważnych i trudnych obszarów osobistych (np. podjęcie decyzji o rozwodzie).

Z racji braku czasu i wielu zadań, osoby z zaburzeniem maniakalnym odżywiają się nieregularnie i nie dbają o higienę. Strój czy wygląd zewnętrzny, mimo iż potrafi być niedbały, wskazuje na bezkrytyczną, wysoką samoocenę chorego.

Jak leczyć osoby z manią?

Konieczna jest wizyta u psychiatry. Do najpopularniejszych sposobów leczenia zalicza się podawanie leków neuroleptycznych (leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych). Ostre stany maniakalne wymagają hospitalizacji.

Marika Wrońska
Psycholog

Piśmiennictwo:
Bilikiewicz A. (1998), Psychiatria. PZWL: Warszawa