Wiadomości ogólne

Pierwiosnek w stanie naturalnym występuje w całej Europie i we Wschodniej Syberii. W Polsce można go znaleźć w całym kraju. Rośnie przeważnie na glebach wapiennych, w miejscach słonecznych, na wzgórzach i w suchych lasach. Należy pamiętać, że w Polsce dziko rosnący pierwiosnek jest pod ochroną. Dlatego do celów leczniczych wybiera się jedynie rośliny pochodzące z upraw. Warto pamiętać, że w celach leczniczych można także używać surowców pochodzących z pierwiosnka wyniosłego (Primula elatior).

Działanie lecznicze

SUROWCE LECZNICZE: korzenie, czasem kwiaty.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE: korzenie - wykrztuśne, moczopędne; kwiaty - wykrztuśne, napotne, uspokajające.

Właściwości lecznicze pierwiosnka lekarskiego są znane od dawna. Ponieważ rozrzedza i zwiększa ilość śluzu produkowanego w drogach oddechowych, pierwiosnek przynosi ulgę w suchym, uporczywym kaszlu - ułatwia także odkrztuszanie wydzieli­ny z oskrzeli. Może działać korzystnie w leczeniu gruźlicy i pylicy płuc, a także dla palaczy tytoniu oraz ludzi narażonych na wdychanie dymów i pyłów przemysłowych.

Ponadto pierwiosnek zwiększa nieco ilość wydalanego moczu. Ze względu działanie uspokajające może być również stosowany przy migrenie, w nerwicach oraz bólach stawów.

W leczeniu można również stosować kwiaty pierwiosnka. Mają one łagodniejsze działanie niż korzenie: mniej drażnią drogi oddechowe; ponadto działają uspokajająco i napotnie.

Przepisy stosowania

ODWAR Z KORZENI. Przygotowujemy go w następujący sposób: pół łyżki korzeni zalewamy szklanką wody. Całość gotujemy przez ok. 5 minut i przecedzamy. Pijemy po łyżce co 2-3 godziny.

ODWAR Z KWIATÓW. Przepis: łyżkę suszonych kwiatów zalewamy szklanką wody, a potem gotujemy przez ok. 5 minut. Odwar należy odstawić na kwadrans, a następnie przecedzić. Pijemy go w 2-3 porcjach w ciągu dnia po jedzeniu jako środek wykrztuśny i uspokajający,
(zwłaszcza dla dzieci).

NALEWKA. Nalewkę przygotowujemy z korzeni. Robimy to następująco: ok. 100 g korzeni pierwiosnka zalewamy 0,5 1 spirytusu 70-procentowego. Całość odstawiamy na kilka dni. Pijemy w przypadku kaszlu 2-3 razy dziennie po 20-30 kropli na kieliszek wody.

INNE. Ziele pierwiosnka można łączyć z podobnie działającymi liśćmi podbiału i zielem tymianku.

Wyciągi z pierwiosnka wchodzą w skład produkowanego przez przemysł syropu i kropli TUSSIPECT.

Uwaga! Warto pamiętać jednak, że zbyt duże dawki pierwiosnka mogą skutkować zatruciem z wymiotami, biegunką (czasem nawet krwawą).

Niekiedy zdarzają się uczulenia na pierwiosnek. Osoby uczulone na tę roślinę powinny jej więc unikać.

Zbiór i konserwacja

Korzenie można wykopywać między marcem a majem. Powinniśmy umyć je i rozdrobnić. Suszymy je rozkładając cienką warstwą w ocienionych miejscach. Suszenie powinno przebiegać w temperaturze nie wyższej niż 40°C.

Kwiaty należy zbierać wraz z kielichami. Zbioru dokonujemy w porze kwitnienia, czyli w kwietniu i maju. Ich suszenie należy przeprowadzać w miejscach ocienionych.

Substancje lecznicze

Korzenie pierwiosnka zawierają glikozydy fenolowe, substancje gorzkie, garbniki, sole mineralne oraz śladowe ilości olejku eterycznego. Najważniejszym związkiem leczniczym zawartym w korzeniu pierwiosn­ka są saponiny trójterpenowe z głównym związkiem tej grupy kwasem prymulowym.

W kwiatach pierwiosnka znajdują się flawonoidy i saponiny.