Wiadomości ogólne

Mniszek - popularnie zwanymleczem - rośnie na obu półkulach, w strefie klimatu umiarkowanego. W Polscemożna go najczęściej znaleźć rosnącego na trawnikach, łąkach i nieużytkach. Uprawiasię jednak go też dla celów leczniczych. Kwitnie żółto, a po przekwitnięciu tworząsię charakterystyczne ?dmuchawce". Nazwa ?mniszek" pochodzi stąd, że pooderwaniu się nasion pozostaje łodyga przypominająca ogoloną głowę mnicha. Z kolei nazwa ?mlecz" wzięła się od białego soku, który wypływa z łodygi i liścipo ich przerwaniu. Występuje także pod nazwami: mlecz, mlecznica, świni mlecz, mleczaj,dmuchawiec, męska stałość, brodawnik, lwi ząb, wołowe oczy, podróżnikmieczowaty, wole oczy, pąpawa.

Działanie lecznicze

SUROWCE LECZNICZE: korzeńmniszka, kwiat mniszka, liście.

WŁAŚCIWOŚCI: żółciopędne,moczopędne, żołądkowe.

Korzenie mniszka zawierajązwiązki czynne likwidujące skurcze mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i wdrogach żółciowych. Dzięki czemu mniszek pobudza wątrobę do wytwarzania żółci iułatwia przepływ żółci do dwunastnicy. Związki te działają moczopędnie, a przytym znoszą bóle w drogach moczowych. Warto wiedzieć, że mniszek jest korzystnyw leczeniu i zapobie­ganiu powstawania złogów w drogach moczowych, zwłaszczaszczawianowych i fosforanowych. Z kolei goryczki z korzeni mniszka ułatwiajątrawienie pokarmów dzięki zwiększaniu wydzielania soku żołądkowego. Uważa się,że mniszek obniża poziom cukru we krwi i jest dlatego cennym lekiem wprzypadkach łagodnej cukrzycy w początkowych stadiach. Korzenie mniszka zwiększająogólną odporność organizmu.

Podobnie jak korzenie mniszkadziałają jego kwiaty, z tą różnicą, że ich działanie przeciwzapalne imoczopędne jest jeszcze silniejsze.

W celach dietetycznych używa sięliści mniszka, np. na sałatki (szczególnie popularne we Francji i w tzw.?kuracjach wiosennych").

Medycyna ludowa sok mniszkakazała stosować na brodawki (kurzajki). Polecała także napary z ziela mniszkajako lek na hemoroidy oraz lek na wysypki, napary z korzeni jako lekuspokajający w przypadku nerwic, a napary z kwiatów jako lek wykrztuśny.

Przepisy stosowania

ODWAR Z KORZENI I KWIATÓW.Przygotowujemy go w następujący sposób: mieszamy po pół łyżki suszonych korzenii kwiatów i zalewamy szklanką wody. Całość gotujemy przez ok. 5 minut, anastępnie odstawiamy na kwadrans. Po przecedzeniu pijemy w 2-3 porcjach, ok. 30minut przed jedzeniem dla poprawy łaknienia lub po jedzeniu dla poprawy trawieniai usunięcia wzdęć. Odwar ten łączyć możemy z naparem liści mięty.

SOK. Sok robimy korzeni lubziela. Uzyskujemy go przez rozdrobnienie w sokowirów­ce ok. 300 g świeżegoziela (lub korzeni). Pijemy po 1 kieliszku przed jedzeniem. Tego rodzaju sokmożna zakonserwować dodając spirytus w proporcji 1:1 lub 2:1. Przechowujemy go wciemnych pomieszczeniach. Pijemy przed jedzeniem dodając 1 łyżeczkę do 1/4szklanki wody.

MIESZANKI. Mniszek nadaje się do łączeniaz innymi ziołami o podobnym działaniu, np. dla wzmocnienia działaniamoczopędnego z skrzypem polnym, liśćmi brzozy, rdestem ptasim, z kolei w mieszankachpoprawiających trawienie z miętą, jaskółczym zielem, piołunem.. W leczeniucukrzycy korzystnie jest łączyć korzenie mniszka z liśćmi borówki czernicy, perzem,owocniami fasoli, zielem rutwicy.

Korzeń mniszka wchodzi w składmieszanek przygotowywanych przez przemysł zielarski o nazwach: DIABETOSAN,DEGROSAN, NORMOSAN, PULMOSAN, CHOLA­GOGA II. Z kolei wyciągi w skład proszkuGASTROCHOL i płynu CHOLESOL oraz soku ze świeżego korzenia mniszka.- SUCCUS TARAXACI.

Zbiór i konserwacja

Korzenie mniszka wykopujemyjesienią lub wczesną wiosną. Wybieramy grubsze korzenie (średnica powinnaprzekraczać średnicę ołówka). Suszymy w suszarniach. miejscach przewiewnych iocienionych. Liście zbieramy przed kwitnięciem. Z kolei koszyczki kwiatowezrywamy bez ogonków. Ich suszenie powinno przebiegać w podwyż­szonejtemperaturze.

Substancje lecznicze

W korzeniach mniszka obecne sątrójterpeny, fitosterole, substancje gorzkie, substancje żywicowe, kwasyorganiczne, witaminy A, Bl C, D., pektyny, wielocukry i aminy. Kwiaty są bogatew karotenoidy, flawonoidy. Zawierają także ślady olejku eterycznego, cukry i trójterpeny.