Jak przebiega i czym objawia się autyzm? Kiedy pojawiają się pierwsze symptomy choroby? Jak się ją leczy? Dowiedz się jak rozpoznać osobę autystyczną i jak jej pomóc.
Autyzm jest specyficzną postacią wycofania się, polegającą na przeniesieniu zainteresowań ze świata zewnętrznego do wewnętrznego, w mniejszym lub większym stopniu zniekształconego i zdezorganizowanego przez przeżycia psychotyczne (urojenia, omamy). Przeżycia te tak pochłaniają osobę chorą, iż ogranicza ona lub nawet całkowicie zrywa kontakt z otoczeniem.
Według Minkowskiego występują dwie odmiany autyzmu - ?ubogi? i ?bogaty?. W odmianie ?ubogiej? dominuje ograniczenie woli kontaktu. Odmianie bogatej, towarzyszy zaś niedostosowanie, chory porozumiewa się z otoczeniem, lecz przekazywane treści są puste i oderwane od realiów.
Co na temat autyzmu mówi nauka?
Jest to poważne, całościowe zaburzenie rozwoju dziecka, opisane po raz pierwszy przez Kannera. Obejmuje wiele sfer funkcjonowania, a przede wszystkim interakcje społeczne i komunikację. Zachowanie dziecka charakteryzują powtarzające się stereotypowe wzorce zachowań.
Autyzm zwykle rozpoczyna się przed 3 r. ż. dziecka. Występuje z częstością 4/10 000, z czego chłopcy zapadają na tę chorobę 3 - 4 częściej niż dziewczęta.
Przyczyny rozwoju autyzmu są wieloczynnikowe i nie do końca jasne. O ile dawniej podkreślano znaczenie czynników psychologicznych, o tyle obecnie dominują poglądy o niepoprawnym funkcjonowaniu układu nerwowego, nadmiernej wrażliwości na otoczenie i płynące z niego bodźce oraz trudności z ich integracją. Nie znaleziono jednak specyficznych dla autyzmu zmian w układzie nerwowym, które powodowałyby to zaburzenie.
Jak rozpoznać autyzm?
Pewne nieprawidłowości w rozwoju dziecka można zauważyć już przed 3 r. ż., czasami jednak autyzm zaczyna się po okresie prawidłowego rozwoju.
Charakterystyczne jest występowanie wymienionych niżej symptomów.
? Zaburzenie kontaktu emocjonalnego i społecznego (o charakterze jakościowym) dziecka ze środowiskiem (czyli słaby lub brak kontaktu z otoczeniem).
? Zaburzenia komunikowania się, dotyczące wszelkich form komunikacji - werbalnych (z użyciem mowy), niewerbalnych (mowa ciała ? gesty, mimika) i wyobraźni.
? Powtarzające się, stereotypowe, ograniczone zachowanie, zainteresowania i aktywność.
Dziecko przestaje reagować na matkę oraz innych ludzi, których traktuje jak przedmioty. Sztywnieje trzymane na rękach, nie daje się dotykać, unika kontaktu wzrokowego. Nie wyraża żadnych potrzeb emocjonalnych, nie reaguje na ból fizyczny. Żyje w swoim własnym świecie, niedostępnym dla innych, nie włączając się w zabawy grupowe, nie naśladuje też innych dzieci. Jeśli nawet próbuje się bawić z nimi, nie rozumie zasad interakcji społecznej.
Dziecko przestaje posługiwać się mową w kontakcie społecznym, w skrajnych przypadkach nie występują żadne sposoby komunikacji. Jeśli dziecko porozumiewa się występują wyraźne zaburzenia artykulacji, np. monotonny lub piskliwy głos, a także zaburzenia treści i formy wypowiedzi - powtarzanie słów lub reklam telewizyjnych, używanie zaimka ?ty?, zamiast ?ja?, posługiwanie się nie zawsze zrozumiałymi zwrotami. Dziecko nadmiernie przywiązuje się do niektórych, specyficznych przedmiotów (np. sznurek, puszka). Pozbawione ich, popada w panikę. Interesuje się także przesadnie niefunkcjonalnymi aspektami przedmiotów, takimi jak smak kawałka drewna lub zapach. Stara się nie dopuścić do jakiejkolwiek zmiany przyzwyczajeń, stale musi chodzić tą samą drogą, reaguje paniką na najmniejsze modyfikacje w ustawieniu codziennych przedmiotów w domu. Dzieci o mniejszym nasileniu zaburzeń cechuje bardzo wybiórczy i ograniczony zakres zainteresowań, np. stają się ekspertami w jakiejś wąskiej dziedzinie. Czasami w tej sferze wykazują niezwykle dobrą pamięć, której nie wykorzystują społecznie. Iloraz inteligencji w autyzmie może być prawidłowy, ale w 0,75 % przypadków mamy do czynienia z różnego stopnia upośledzeniem umysłowym.
Jakie leczy się autyzm?
Autyzm dziecięcy jest zaburzeniem, w którym rokowania i szansa na wyleczenie zależą od natężenia objawów i ich wpływu na poziom intelektualny dziecka. Dzieci wymagają stałej opieki rodziców. Największy nacisk w leczeniu kładzie się na rehabilitację i reedukację, uwzględnia się także różne formy psychoterapii: behawioralną (oparta na uczeniu się elementarnych zachowań), a także psychoterapię indywidualną. Najważniejszy jest jednak udział w terapii całej rodziny, aby jak najszybciej zminimalizować straty płynące z utrudnionego kontaktu z dzieckiem.
Elżbieta Wiechowska
Piśmiennictwo:
Kosewska J., Gałkowski T., (2006), ?Autyzm wyzwaniem naszych czasów?, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej
Bobkowska ? Lewartowska L., (2005), ?Autyzm dziecięcy?, Oficyna Wydawnicza ?Impuls?
Pisula E., Danielewicz D., (2005), ? Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem?, Oficyna Wydawnicza ? Impuls?